Για ποιο Θεό μιλάμε;

Ή για μια «αναρχία της αγάπης» .

 

(Ένα ανοιχτό γράμμα σε φίλους άθεους, οικολόγους και μη !)

Ασχολούμαι είκοσι σχεδόν χρόνια με το οικολογικό κίνημα, κυρίως στο κομμάτι της βιολογικής γεωργίας. Στα χρόνια αυτά, δεν έτυχε ποτέ να ακούσω από τις οργανώσεις κ.λπ. του χώρου να συνδέουν με οποιονδήποτε τρόπο την προσπάθειά τους αυτή με το Θεό...

Παράλληλα ωστόσο από προσωπικό ψάξιμο, ή κουβέντες -σε πολύ μικρούς όμως κύκλους- ή ακόμα κι από λίγα φωτισμένα άτομα της επίσημης εκκλησίας (Βαρθολομαίος, Περγάμου, Ιερώνυμος), έβλεπα σιγά- σιγά να φωτίζεται η ζωτική σχέση Φύσης- Θεού αλλά, αν πάμε... «λίγο» (!) πιο πίσω, στις απαρχές του προβλήματος και το τι παίχτηκε κατά την -τόσο μυστήρια και δυσνόητη- Πτώση. Μια κι από τότε «...πάσα η κτίσις συστενάζει και συνωδίνει» (Ρωμ.8,19-22).

Φυσικά σε οποιαδήποτε απόπειρα να φέρουμε μια τέτοια ματιά στα επίσημα οικολογικά σχήματα – ή και σε απλές παρέες – έπεφτε γενικά κράξιμο! Που λίγο – πολύ έχει να κάνει με την βασικά αριστερή προέλευση του οικολογικού χώρου κι άρα το τσουβάλιασμα των «Θεός- Πίστη- Ευαγγέλιο- Χριστός» κ.λπ. από την μεριά του Κακού και της συντήρησης (ναι!).

Μια σχετική κουβέντα είχε αρχίσει στα πλαίσια του καλού περιοδικού «Νέα Σελήνη» (έβγαινε στη Λάρισα, δυστυχώς όχι πια, υπάρχουν μόνο τα παλιά τεύχη). Εκεί διαβάζοντας ένα δημοσίευμα που εν ολίγοις έλεγε «σιγά μην υπάρχει Θεός κι αφήνει να υπάρχει τόση αδικία και οικολογική καταστροφή!...» μούχε γεννηθεί η παρακάτω απάντηση. Δεν δημοσιεύτηκε τότε. Χρόνια αργότερα γνωρίζοντας την παρέα, ένοιωσα ότι συνηχεί με το πνεύμα της. Ιδού:
... Θα πρέπει όμως πριν κάνουμε αυτή τη συζήτηση να βγάλουμε πρώτα μερικά σκουπίδια από το δωμάτιο του μυαλού μας : να ξεκαθαρίσουμε δηλαδή για ποιο «Θεό» μιλάμε.

Αν είναι γι’ αυτόν που χρησιμοποίησαν ατυχώς γονείς, δάσκαλοι και κυβερνώντες (βλ. «Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών»), για να μας πείσουν ότι «πρέπει νάμαστε καλά παιδιά» και να μένουμε στη γραμμή… Τότε αυτός ο «Θεός», το σκιάχτρο δηλαδή που οι κάθε λογής εξουσίες κουνούσαν μπροστά μας για να κάνουν πιο βολική τη δουλειά τους, προσωπικά ποτέ δεν με πολυενδιέφερε. Τον απέρριψα νωρίς, κάπου στα 15. Και ναί ήμουν άθεος, το αγκάθι του θεολόγου μου στο σχολείο, πρόκληση για τους συγγενείς στο σπίτι κ.λπ. Όπως κι άλλοι πολλοί, που προβληματίζονταν κοινωνικά, οικολογικά ή προσωπικά.

Σε κάποιους όμως από τους ανθρώπους αυτούς, όταν κι αν μπόρεσε να καταλαγιάσει κάποτε η μπόρα του θυμού για όλα τα παραπάνω, άρχισε να γίνεται ορατή και μια άλλη έννοια της θεϊκότητας. Μια όψη που για ευνόητους λόγους, οι εξουσίες ποτέ δεν μας δίδαξαν. Και που παρ’ όλα αυτά ήταν -και είναι- εκεί, μπροστά στα μάτια μας, π.χ. μέσα στο Ευαγγέλιο (το πώς τώρα σώθηκε από τα «κόψε-ράψε» των Συνόδων, ένας …Θεός το ξέρει !)

Βλέπουμε λοιπόν ότι ο Χριστός («γιος του Θεού», αλλά και «Θεός» ο ίδιος) :

Έρχεται με σχεδόν κεντρική στόχευσή του το ξετίναγμα της τότε (κάπου διεφθαρμένης, αρκετά συμβιβασμένης, και σίγουρα αυτάρεσκης) θρησκευτικής εξουσίας του Ισραήλ. Για να το κάνει αυτό ξεχνά κάθε καλό τρόπο, ακόμα κι αυτό το μεγάλο μήνυμα της αγάπης μένει για λίγο στην άκρη: «Γεννήματα εχιδνών» (οχιάς) και «τάφοι κεκονιαμένοι» (που βρωμάνε σαπίλα, αλλά καλοασπρισμένοι απέξω), είναι οι χαρακτηρισμοί που χρησιμοποιεί. Κι είναι ξεκάθαρο το πόσο αυτό τους ενοχλεί, αν δει κανείς ότι είναι αυτοί, το Ιερατείο δηλαδή, που υποκινούν τη σύλληψη και τη θανάτωσή του.

Επίσης ξεχνάει κάθε «καλό τρόπο», όταν θα χρειαστεί να χτυπήσει την βεβήλωση, την εμπορευματοποίηση του Ιερού χώρου του Ναού και ότι αυτός συμβολίζει. Είναι η φάση όπου, με ιερή οργή, ανατρέπει τους πάγκους των αργυραμοιβών και των εμπόρων και τους διώχνει από το ναό.

Προσπαθεί να μας κουνήσει, με μεγάλη γλυκύτητα αυτή τη φορά, από το μικροαστισμό μας. «Γιατί μεριμνάτε για το αύριο; Δείτε τα πουλιά και τα λουλούδια του αγρού…»
Αγκαλιάζει τον πάτο της τότε - αλλά και της νυν - κοινωνίας : η κοντινότερη του φίλη είναι μια –πρώην - πόρνη! (Μαρία Μαγδαληνή, κάτι πάλι που Ο.Κ., αμφισβητείται).

Για την οικονομική εξουσία και την ανισοκατανομή του πλούτου, είναι παραπάνω από σαφής. «Αυτός που έχει δύο χιτώνες (όπου χιτώνας =…), ας δίνει τον ένα στο συνάνθρωπό του». «Δυσκολότερο να μπει πλούσιος στη βασιλεία των ουρανών από το να περάσει σκοινί από το μάτι της βελόνας». Και σε πλούσιο νέο που του ζητάει καθοδήγηση : «Αν θες να σωθείς, χάρισε όλα τα υπάρχοντά σου στους φτωχούς κι έλα μαζί μου».

Όσο για το επίμαχο θέμα της σύγκρουσης ή όχι με το ρωμαϊκό imperium (αυτοκρατορία)...

Δεν ενοχλείται από το ότι ένας -ειλικρινής και συγκινημένος- συνάνθρωπός του φοράει το ρούχο της στρατιωτικής εξουσίας. Κι έτσι είναι που δέχεται να θεραπεύσει τον υπηρέτη του εκατόνταρχου.

Με σοφία και διορατικότητα δεν ενισχύει την κάθετη σύγκρουση με την τότε στρατιωτική εξουσία - όταν αυτό δεν εξυπηρετεί : «τα του Καίσαρος τω Καίσαρι». Αντίθετα οι θερμοκέφαλοι συμπατριώτες του Ιουδαίοι (Ζηλωτές κ.α.), που δεν πείθονται, λίγα χρόνια αργότερα τελικά επαναστατούν κατά των Ρωμαίων. Για να οδηγήσουν το λαό και το έθνος τους στη μεγαλύτερη πανωλεθρία που θα μπορούσε κανείς ποτέ να διανοηθεί. Το 70 μ.Χ. η Ιερουσαλήμ ισοπεδώνεται από τον Τίτο, μαζί κι ο περίφημος ναός του Σολομώντα, ενώ εκμηδενίζεται τελείως κάθε ίχνος εβραϊκής παρουσίας στην περιοχή: όσοι Ιουδαίοι δεν θανατώνονται, εξορίζονται στα πέρατα της τότε γνωστής οικουμένης, Μ. Ασία, Ελλάδα και Ιβηρική Χερσόνησο. Γεγονός από το οποίο αρχίζει ουσιαστικά το μεσανατολικό-παλαιστινιακό ζήτημα!

Τέλος, όταν βρίσκεται μπροστά στον ανώτατο εκφραστή της εξουσίας αυτής (Πιλάτο), αν και κρίνεται η ζωή του, ουσιαστικά δείχνει πλήρη περιφρόνηση, απαξιώντας καν να απαντήσει. «Συ είπας». ΑΝΩ ΤΕΛΕΙΑ.

Αν πιάσουμε βέβαια τους συνεχιστές και τους θεσμούς τους…Σαφώς εκμεταλλεύτηκαν, σκότωσαν, κατάστρεψαν το περιβάλλον άνθρωποι που έφεραν το σύμβολο του σταυρού. Αρκεί να θυμηθεί κανείς το φοβερό τρίπτυχο : Σταυροφορίες, Ιερή Εξέταση, Conquistadores (Ισπανοί κατακτητές της Λατινικής Αμερικής). Προσωπικά είμαι θυμωμένος μαζί τους και για το λόγο ότι έτσι λέρωσαν – ελπίζω όχι ανεπανόρθωτα- τόσο το σύμβολο του Σταυρού όσο και την έννοια του Θεού.

Αλλά μήπως τα ίδια δεν έκαναν και άλλοι, καθαροί αυτοί από τα παραπάνω «βδελυρά» σύμβολα; Π.χ. τα καθεστώτα του «υπαρκτού σοσιαλισμού»; Έχουν να περηφανευτούν για τις ανθρωπιστικές τους επιδόσεις ή για τις περιβαλλοντικές; Όλοι ίσως έχουμε ακούσει για τις μαύρες βιομηχανικές πόλεις, τα ανύπαρκτα μέτρα αντιρρύπανσης αλλά και σαν αποκορύφωμα, το «ποίημα φρίκης» του Τσέρνομπιλ…

Κι άρα τι μένει απ’ όλα αυτά; Για μένα μένει η σύνθεση από ότι καλύτερο έχει αφήσει η αριστερο-ανατρεπτική παράδοση (εν ολίγοις το θάρρος, η αφοβία), μ’ ότι πιο ουσιαστικό μπόλιασε την ανθρωπότητα το κήρυγμά του Ναζωραίου, η «αναρχία της αγάπης».

Κι ότι οι άνθρωποι μπορούν να είναι ευτυχισμένοι, όταν ακούν την καρδιά τους κι αγνοούν τους αυθαίρετους περιορισμούς που βάζουν οι κάθε λογής εξουσίες. Όχι τόσο για να καταστρέψουν, αλλά για να δημιουργήσουν. Προχωρώντας σε ατομικές και συλλογικές δράσεις, έξω από κάθε πρόβλεψη και που «δεν συμμορφώνονται με τις υποδείξεις» (όπως όταν καταλαμβάνουν και φυτεύουν ένα δημόσιο χώρο!).

Οδηγημένοι όχι βασικά από θυμό αλλά από αγάπη, αυτή τη μαγική συνδετική ουσία του κόσμου μας. Τότε ο άνθρωπος αρχίζει να καθίσταται άναρχος, να πλησιάζει δηλαδή και να γεύεται τη θεϊκή ουσία.

 

Μάριος Δεσύλλας

 

Υ.Γ. 1. Άθεοι; Νοιώθω προσωπικά αλληλέγγυος κι από το ίδιο στρατόπεδο με όσους ενώ δηλώνουν άθεοι, είναι στην πράξη της ζωής τους στρατευμένοι στην κοινή αυτή υπόθεση της αγάπης (προσφοράς και νοιαξίματος κ.λπ. για το συνάνθρωπο).

Υ.Γ. 2. Κάτι ειδικά για τους φίλους οικολόγους. Είναι βολικό να ρίχνουμε στο Θεό την ευθύνη, που έχουμε ατομικά αλλά και συλλογικά ως ανθρώπινο είδος, για την πείνα, τη ρύπανση και την κοινωνική αδικία. Άσε που έμμεσα είναι ομολογία πίστης στο ότι υπάρχει ο Θεός, όμως «μας τα έκανε χάλια, κι εγώ είμαι πολύ θυμωμένος,-η μαζί του κι έτσι -για να μάθει- θα λέω ότι δεν υπάρχει»(!). Ο άνθρωπος όμως έχει ελευθερία επιλογής, άρα και την ευθύνη, αλλιώς θα ήταν έμβιο ρομποτάκι, προγραμματισμένο και βαρετό. Όπως κι ο Θεός δεν είναι ούτε ένας τεράστιος …Ζορό, ούτε μια τεράστια Greenpeace(!), που θα πιάσει τους κακούς και θα τους λιώσει, αλλά εκείνη η σπίθα φώτισης και συνείδησης μέσα στον καθένα μας, που μπορεί να τον κάνει να νοιάζεται για την αδικία, τη φύση...

Όσο για το περίφημο «κατακυριεύσατε την γη» της ιουδαιο-χριστιανικής παράδοσης, που σύμφωνα με κάποιους αποτέλεσε το θεωρητικό άλλοθι για να ξεζουμίσουμε τα οικοσυστήματα, μάλλον πρόκειται για κακή ερμηνεία. Δεν έχει νόημα να χαλάς κάτι που είναι στην κυριότητά σου γιατί απλούστατα μετά δεν θα υπάρχει! Έτσι, κύριος ή «master» στα αγγλικά π.χ. του βιολιού, δεν είναι αυτός που το σπάει, αλλά που καταφέρνει να το κάνει να ηχήσει μελωδικά, για να αναδυθούν από μέσα του οι κρυμμένες του δυνατότητες...

Υ.Γ.3. Μακριά από μένα να ανοίξω διάλογο, με λογικά επιχειρήματα για το αν υπάρχει Θεός ή όχι, να «πείσω». Ο Θεός, η πίστη σ’ αυτόν, είναι η ευκαιρία να επιλέξει κανείς έναν άλλο τρόπο ύπαρξης - κι αυτή είναι μια απόφαση που παίρνεται βασικά με την καρδιά. Τότε, αν καταφέρεις να ανοιχτείς σε μια σχέση μαζί του, όταν βιώνεις τα μικρά ή μεγάλα θαύματα της καθημερινότητας, μπορείς να αφήνεις τους άλλους να διακηρύσσουν ελεύθερα την μη-ύπαρξή του (γι’αυτούς!) και συ να συνεχίζεις ήρεμα το δρόμο σου.

«Βιβλιογραφία»

Για όποιον θα ήθελε κάποιες νοητικές γέφυρες για να ταιριάξει τ’ αταίριαστα, κύρια πηγή μου ήταν η Καινή Διαθήκη. Συνιστώ ιδίως το Ευαγγέλιο του Ιωάννη, αν μη τι άλλο, πολλά σημεία του, όπως η εισαγωγή, μπορούν να διαβαστούν και σαν ένα πολύ δυνατό ποιητικό κείμενο.
Οφείλω επίσης πολλά σε κείμενα των Β. Ράιχ, Ε. Φρομ, Χ. Γιανναρά, Δ. Σαββόπουλου, Στ. Σπανουδάκη (δική του κι η έκφραση «αναρχία της αγάπης»), αλλά και του Ταό και του Ζεν.
Σαν «αναρχία», εννοώ κυρίως εκείνη τη στάση ζωής που είναι ριζοσπαστική, αμφισβητεί κι είναι τελικά η βάση για κάθε ελεύθερη σκέψη και δράση. Κάτω από ένα άλλο πρίσμα, το ξεπέρασμα του φόβου. Μια σχετική παράφραση στον Παύλο θα ήταν:«η αγάπη ...δεν φοβάται, δεν υποτάσσεται, δεν πειθαρχεί!».

Όσο για την έκφραση «καθίσταται άναρχος» είναι από φυλλάδιο της Εκκλησίας. Χωρίς πλάκα!